Kính dâng giác linh HT. Thích Trí Chơn với tất cả lòng thành kính và ngưỡng mộ!
Ôn viên tịch ngày 10 tháng 02 năm Tân Mão-2011
Cả cuộc đời Ôn đầu tư vào sáng tác dịch thuật và văn hoá giáo dục. Công hạnh của Ôn đã thấu nhập vào pháp giới Như lai. Những vui cười, buồn giận, hơn thua, tranh giành, được mất của thế nhân xin gởi lại trần gian, Ôn đã trở về với thể tánh thường nhiên. Âu cũng là diễm phúc và kết quả của một quá trình dấn thân, dung hợp với công phu tu tập.
Xuân-hạ thu đông vẫn lưu dấu những cuộc hành hương của Ôn. Từ Việt Nam sang Thái Lan, qua Ấn độ, và điểm dừng chân cuối cùng là xứ sở văn minh Hoa kỳ.
Sinh tử vô thường, não phiền nghiệp chướng không làm biến dạng cuộc đời và nhân cách của Ôn. Ôn đến cõi Ta bà này với một trách nhiệm, một hành động ban trao đích thực.
Chính ngọn lửa trí tuệ và trái tim từ ái trong tâm thức của Ôn đã làm cuộc đổi đời, tiếp tục lên đường, làm tròn sứ mạng của Phật-Tổ giao phó!
Kính bạch Ôn,
Dường như đời Ôn đã vượt ra ngoài những hòn đảo thấp bé ích kỷ, vượt thoát mọi địa giới của hơn thua hận thù, của hung bạo bất công. Ôn đã hoà vào cái nắng, cái gió, cái lạnh, của đất trời Ca-li, của bốn mùa Mỹ quốc.
Những đêm dài vô tận, Ôn thức trắng để đối mặt với từng chữ, để viết lách, dịch thuật. Trên phi cơ hay xe buýt, Ôn tranh thủ thời gian quý hiếm để sáng tác, như gởi gấm một phần tâm tư nguyện vọng của mình vào trong từng trang giấy. Tất cả đều quyện chặt, quấn quít Ôn như bóng với hình.
Quả thật, sẽ không có một tác phẩm nào ra đời, nếu tác giả không chuyên tâm thành ý, hoặc không suy tư quán triệt. Một dòng chữ, một suy nghĩ, một ý tưởng khi phát khởi đều có thể là đề tài sáng tác hay dịch thuật của Ôn.
Sẽ không có một quyển sách nào có giá trị sống động, nếu tác giả không sống, không trải nghiệm bằng đời sống của riêng mình. Như biết được sự thật hiển nhiên này, Ôn đã trải nghiệm, đã hít thở không phải cho riêng mình mà còn cho cộng đồng Phật giáo!
Với sự nhận xét thô thiển của con, Ôn là người dám hiên ngang đứng giữa cuộc lữ, sẵn sàng chịu đựng để cho mọi thứ chung quanh đụng chạm vào mình. Phải chăng đó chính là chất liệu, là nhân dáng của một Thiền Tăng, một con người đỉnh thiên lập địa, không sợ sệt khi phải đối mặt, va chạm với phiền não trần lao nghiệp chướng?
Được mệnh danh là ‘Hoà thượng xe buýt’ là nhờ vào công hạnh hành đạo hoá tha. Bất chấp thời tiết khắc nghiệt hay tuổi già sức yếu, Ôn vẫn thầm lặng đó đây, trên khắp vùng đất Mỹ. Ôn đi nhiều, tiếp xúc nhiều, nên trái tim Ôn dễ dàng đồng cảm trước những khóc cười, khổ đau, hạnh phúc, mạnh mẽ, yếu hèn, hiên ngang, bi thiết!
Ôn là người đã từng nếm trải nhiều trái cây đau khổ, từng nếm trải nhiều cay đắng cuộc đời. Sau khi sang Hoa Kỳ, Ôn chấp nhận làm lại từ đầu, tiếp tục học bằng cách hành đạo đó đây, để thực hiện những ước mơ sau này.
Có lần Ôn tâm sự: “Hồi mới qua, tuổi đời chưa cao, sức khoẻ còn nhiều, nên cũng sôi nổi thiết tha, đắm đuối với vận mạng đạo pháp tại miền đất mới. Nhưng duyên lành chưa đủ, phước đức còn thiếu, nên không thực hiện được, đành phó thác cho nhân duyên, cho số kiếp thăng trầm của đạo Phật.”
Đối với Ôn, không có việc gì toàn vẹn cả, trừ trái tim của chư Phật, chư Bồ tát và liệt vị tiên hiền. Do vậy, Ôn đã dễ dàng chấp nhận những khó khăn hiện tại và dễ dàng tha thứ đối với tha nhân. Nhìn nhân dáng bên ngoài tưởng đâu Ôn là người khó tính, khắt khe, nhưng nếu được hạnh duyên một lần tiếp kiến, ta sẽ nhận ra con người của Ôn thật dễ dãi, hoà đồng với mọi người xung quanh.
Kính bạch Ôn,
Nhớ năm an cư kiết hạ tại Phật học Viện Quốc Tế, Thầy Minh Chí dẫn con lên đảnh lễ Ôn. Bước vô phòng, con hết sức giật mình khi thấy nơi ăn chốn ở của một vị Hoà thượng đang sinh sống hành hoạt tại Hoa Kỳ mà sao thật đơn giản ngoài sức tưởng tượng của con. Không có một cái bàn để tiếp khách, không có một cái ghế để ngồi. Ôn bắt mọi người phải đứng khi nói chuyện cho bình đẳng nhau chăng? Đây có phải là Công Án của Ôn chăng?
Trong phòng Ôn, bóng tối nhiều hơn ánh sáng, nhưng con lại cảm nhận ánh vàng rực rỡ tràn ngập tâm mình. Trong phòng Ôn, mọi tiện nghi cần thiết dường như thiếu thốn, nhưng con thấy tính thanh đạm, an nhiên làm dịu mát tâm hồn.
Hồi đó con tự có câu trả lời. Phòng của Trưởng giả Duy Ma Cật thời kỳ đức Phật ra sao con chưa biết, nhưng phòng của Ôn đem đổi với phòng của Ngài Duy Ma Cật chưa chắc gì Ôn chịu đổi!
Mỗi buổi chiều chạng vạng, từ gian phòng nhỏ bé đó, Ôn hay đi thiền hành qua khu Quan Âm Lộ Thiên. Nơi này cảnh trí xanh tươi, phong thuỷ hữu tình, có chim hót trên cao, cá bơi dưới nước, dễ dàng cho tâm hồn lắng đọng, bỏ hết những phiền não xáo trộn của kiếp nhân sinh. Hay có những lúc, lớp sương nhè nhẹ bay qua, ngồi nơi đó tâm hồn tĩnh lặng thật sự. Phật Học Viện Quốc Tế, đối với con, chỗ này là linh địa tốt nhất!
Kính bạch Ôn,
Nhờ có duyên lành, được đọc những tác phẩm, dịch phẩm của Ôn, tự nhiên trái tim con đau nhói khi tự mình cảm nhận được những nỗi khó khăn vất vả của Ôn. Bất chợt, con như đụng vào những hạnh phúc mỏng manh, vời vợi của chính Ôn.
Những sáng tác của một thời tuổi trẻ, của quá khứ buồn vui lẫn lộn, về làng quê hẻo lánh xa xôi, về ngôi chùa đơn sơ mộc mạc, tất cả như sống lại trong trái tim Ngài.
Vẫn còn đấy những chân tình, những ước nguyện chuyển hoá tâm linh, hoằng pháp độ sinh trong thời gian dưới những ngôi Phật học viện ở Huế, hay đại học Ma-Kiệt-Đà ở Ấn độ. Những dịch phẩm đã tạo nên tên tuổi của Ôn, đã đóng góp thiết thực cho giới trí thức Phật giáo để mở rộng tầm nhìn về một nền Phật học hiện đại, thích hợp với mọi trào lưu trong hiện tại và tương lai.
Những dịch phẩm và tác phẩm của Ôn đã cho con nhiều cảm xúc. Mỗi lần giở lại với sách vở của Ôn, là mỗi lần tìm ra cái mới, mà trước đó con chưa hề nhận biết. Bởi những ngôn từ, những ý tưởng, những hình ảnh được Ôn sáng tác, diễn dịch, hầu như ít nằm trong ước lệ của lối suy nghĩ thông thường, Do vậy, có thể nói khó có thể hiểu hết, cảm nhận hết những gì Ôn muốn gởi gấm trong đó. Điều này, coi như trên đường tu hành, con chưa nhận ra chân diện mục của chính mình.
Hơn nữa, những dịch phẩm được Ôn chọn dịch ra tiếng Việt đã hướng về vùng không gian rộng lớn, đã giới thiệu cho bạn đọc xa gần thấy được những mảnh đất mầu mỡ xanh tươi của Phật giáo. Những đóng góp thiết thực của giáo lý đạo Phật vào con đường chuyển hoá tâm linh, vào văn hoá, văn minh nhân loại.
Tại cõi Ta bà vừa phủ đầy cỏ hoa gấm lệ, vừa tràn ngập tăm tối lạnh lùng. Tại nhân gian tuyệt đẹp này, mặc dù nỗi khổ niềm đau ngút ngàn, nhưng tiếng nói con người, trái tim nhân loại vẫn còn nhịp đập yêu thương. Với Ôn, vẫn còn niềm hy vọng cho một đạo Phật phát triển tại xứ sở Hoa kỳ nói riêng, và khắp nơi trên thế giới nói chung!
Kính bạch Ôn,
Bảy mươi chín năm tận tuỵ hành hoá, Ôn đã đến với Tăng-Ni, Phật tử bằng tất cả những chân tình, thân ái và thương yêu chân thật. Ôn đã hiểu rõ những suy tư của những người còn đi học đang gặp những hoàn cảnh khó khăn, của những vị đang giữ trách vụ trụ trì, của những người còn đang cô độc, lẻ loi trong bóng tối, trong dòng chảy của giọt lệ sầu. Ôn ít nghĩ đến mình, mà luôn nghĩ đến tha nhân, đến những người xung quanh cần một điểm tựa để vững bước đi lên.
Có lẽ vì cuộc đời của Ôn đã từng lênh đênh chìm nổi, từng lang thang đó đây, từng lẻ loi cô độc, từng nếm đủ bùi ngọt chua cay và vị đắng cuộc đời. Nên trong cuộc sống, Ôn có quyền và có thể cảm thông với tất cả mọi người một cách dễ dàng!
Từ khi có mặt ở chốn nhân gian, đến khi trưởng thành khôn lớn, Ôn đã dâng hiến cho đời nhiều dịch phẩm có giá trị, giàu chất học tập và nghiên cứu. Sự nghiệp dịch thuật của Ôn mặc dù không ồn ào, dịch thuật trong thầm lặng hay đơn côi, nhưng trên 10 dịch phẩm để đời thì đâu phải ít!
Kính bạch Ôn,
Hôm nay Ôn ra đi, biết bao con người ở lại phải đau buồn rơi lệ. Phật giáo Việt Nam mất đi một bậc đạo cao long tượng, trụ cột cho những thế hệ kế thừa chiêm ngưỡng.
Ôi, đau buồn và thiếu thốn biết dường nào khi những mùa An Cư sắp tới sẽ không còn Ôn hiện hữu nơi Tịnh Nghiệp Đạo Tràng, không còn nhân dáng của một Thiền tăng tĩnh toạ trên chánh điện sau mỗi thời công phu khuya. Nhưng công hạnh, đức độ của Ôn sẽ sống mãi, sẽ gắn bó với dòng chảy thăng trầm của lịch sử Phật giáo Việt Nam!
Theo thiển ý của cá nhân con, nếu như Ôn chỉ để lại một quyển sách, một dịch phẩm, một lời nói, hay không để lại gì nơi trần gian này, Ôn vẫn xứng đáng cho hàng hậu bối kính ngưỡng tôn thờ! Bởi vì Ôn đã sống trọn vẹn, đã gìn giữ những phẩm chất của một Tăng sĩ, đã chịu đựng bao khó khăn gian khổ để giữ nguyên chiếc áo Cà sa mà liệt vị tổ sư đã truyền trao phó thác.
Xin chấp tay cúi đầu đảnh lễ một bậc Thầy trong những bậc Thầy thời đại, người đã hy sinh mở đường cho biết bao con người dấn bước.
Hãy đốt nén hương trầm xứ Huế, để cho tâm hương cháy mãi giữa cuộc đời này. Hãy lấy nước của vùng biển Phan Thiết, hay nước Sông Hương để thành tâm dâng cúng Ôn. Như nước của biển cả, và dòng chảy của Sông Hương vẫn hiện hữu muôn đời, hình ảnh của Ôn vẫn thiên thu bất diệt!
Ôi, cả cuộc đời xoay qua là tròn một kiếp. Mấy mươi năm lặn lội bôn ba, rày đây mai đó, phút chốc như khói lam chiều lãng đãng. Còn chăng chỉ là một tâm tư, một tình cảm, một sự nghiệp văn hoá dịch thuật, đang phất phơ mời gọi!
Hãy để lòng ta như mây trắng bay, rơi xuống muôn nẻo dặm trường, chạm vào những mừng giận ghét thương, những hơn thua, thành bại, rồi bốc hơi bay đi nơi phương trời vô sở trụ!
Chắc hẳn giác linh Ôn giờ này là thế. Ngài sẽ phiêu bồng mỉm cười nhìn trần gian thi thiết. Ngài sẽ cỡi chiếc xe Đại thừa, đến những nơi cần đến, như mây trắng thong dong!!!
Hậu học Thích Thiện Hữu kính lễ!
